Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім беру академиясы әдебиеттік оқу оқу бағдарламасы

Ұлттық білім беру академиясы, 2010

• 
  оқу сапасын (дұрыс, түсініп, шапшаң, мәнерлеп) жетілдіру;
  
• 
  ауыз әдебиетінің бай жанрымен, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру;
  
• 
  ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармаларының атын, жетекші тақырыбын, басты кейіпкерлерін, негізгі мазмұнын білгізу;
  
• 
  талданып отырған мәтіннің тектік, жанрлық сипатын білдіру;
  
• 
  әдеби- теориялық білім негіздерін қалыптастыру;
  
• 
  адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;
  
• 
  оқылған шығарма сюжеті ізімен немесе еркін тақырыпта әртүрлі әдеби шығармашылық жұмыс түрлерін (өлең,әңгіме құрастыру, мәтінді сахналау, мәтін бойынша сурет салу,мақала жазу, шағын үзіндіге киносценарий жазу, өзіндік ой қорытындысын жазу, т.б.) жүргізе алуға машықтандыру;
  
• 
  кітаппен және кітапханалық анықтама, библиографиялық әдебиеттермен жұмыс істей білуге дағдыландыру.
  

1. 
   Туған елім - Қазақстан.
   
2. 
   Асыл сөз.
   
3. 
   Адам болам десеңіз.
   
4. 
   Еңбек түбі - береке.
   
5. 
   Өнегелі өмір.
   
6. 
   Табиғат- тіршілік бесігі.
   
7. 
   Біздің тілегіміз- достық.
   

• 
  Көркем шығарма бөлімі.
  
• 
  Ғылыми-танымдық шығармалар бөлімі.
  

• 
  Ауыз әдебиеті үлгілері.
  
• 
  Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
  

• 
  балаларға арналған тақпақтар;
  
• 
  төрт-түлік жырлар (мысалы, «Бөбектің тілегі», «Шопан атаға», «Түйе», «Сиыр»);
  
• 
  өтірік өлендер (үзінділер);
  
• 
  мақал-мәтелдер (әр түрлі тақырыптағы);
  
• 
  жұмбақ-жаңылтпаштар (әр түрлі тақырыптағы);
  
• 
  ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер (мысалы, «Байлық пен ақыл», «Ұр, тоқпақ», «Жақсылық пен Жамандық», т.б.);
  
• 
  Аңыз-әңгімелер (мысалы, «Қожанасыр мен Алдар
  көсе», «Үш сом», «Кімнің баласы?», «Бала Жиренше», «Күй
  құдіреті»);
  
• 
  шешендік сөздер (мысалы, «Кедейлік неден?», «Жақсы жігіт белгісі», «Ананың арқасы», «Қазыбектің Төле бимен кездесуі», «Не қымбат?», «Әйтеке бидің айтқаны», «Жігіттің жақсысы»).
  

• 
  өлеңдер (Отан, отбасы, туған ел, туған жер, табиғат құбылысы, ел еңбегі, балалар өмірі суреттелген көркем шығармалар);
  
• 
  мысалдар (адалдық пен аярлық, еңбекқорлық пен жалқаулық, зұлымдық пен мейірімділік, достық пен қастық сияқты қарама-қайшы мінез-құлықтар суреттелген көркем шығармалар);
  
• 
  әңгімелер (отбасы береке-бірлігі, Отан тыныштығы, табиғат құбылыстары, жан-жануар тіршілігі, ел адамдарының ерен еңбегі, еддің тарихы мен тарихи тұлғалары суреттелген көркем шығармалар;
  
• 
  мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік ( аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).
  

1. 
   Туған елім, туған жерім.
   
2. 
   Маужырап барқыт қоңыр күз.
   
3. 
   Білім- өмір шырағы.
   
4. 
   Өткен өмірден.
   
5. 
   Қыс бейнесі.
   
6. 
   Жақсы — ай мен күндей, әлемге бірдей.
   
7. 
   Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
   
8. 
   Табиғат — менің оз үйім.
   
9. 
   Жаздыгүн шілде болғанда.
   
10. 
    Сарқылмас қазына.
    Оқу аясы екі бөлімнен тұрады:
    

• 
  Көркем шығарма бөлімі.
  
• 
  Ғылыми-танымдық шығармалар болімі.
  

• 
  Ауыз әдебиеті үлгілері.
  
• 
  Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
  

• 
  төрт түлік жырлары (мысалы, «Торы құлын»,т.б.);
  
• 
  ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер (мысалы, «Алтын балта», «Құмырсқаның қанағаты», «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?», т.б.);
  
• 
  аңыз-әңгімелер: (мысалы, «Алдардың айласы»,
  «Жиреншенің баласы», т.б.);
  
• 
  батырлар жырларынан үзінділер (мысалы, «Қобыланды батыр» жырынан үзінді, т.б.);
  
• 
  айтыс үлгілері (мысалы, «Біржан мен қыз», «Қожмамбет пен Ақансері»;
  
• 
  шешендік сөздер: (мысалы, «Абылай хан», «Төле бидің төрелігі», «Бала Әйтекенің билігі», т.б.).
  

• 
  өлеңдер (отбасы, Отан, туған ел, туған жер, табиғат құбылысы, ел еңбегі, балалық шақ суреттелген шығармалар);
  
• 
  мысалдар (жалқаулық пен еңбекқорлық, аярлық пен адалдық, зұлымдық пен мейірімділік, қастық пен достық сияқты қарама-қайшы мінез-құлықтар суреттелген шығармалар);
  
• 
  әңгімелер (отбасы береке-бірлігі, Отан тыныштығы, табиғат құбылыстары, жан-жануар тіршілігі, ел адамдарының ерен еңбегі, елдің тарихы мен тарихи тұлғалары суреттелген көркем шығармалар);
  
• 
  мақала, очерк, күнделік: (жаратылыс құпиялары, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, аспан әлемі, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы ғылыми-танымдық шығармалар).
  

1. 
   Халық ауыз әдебиеті үлгілері.
   
2. 
   Өшпес өмір өнегелері.
   
3. 
   Балалық шаққа саяхат.
   

• 
  Көркем шығарма бөлімі.
  
• 
  Ғылыми-танымдық шығармалар бөлімі.
  

• 
  Ауыз әдебиеті үлгілері.
  
• 
  Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
  

• 
  батырлар жырынан үзіңділер ( мысалы, «Ер Тарғын» үзінді, «Батыр бала Бөген мен Шұбар ат» үзінді , «Алпамыс батыр» үзінді);
  
• 
  аңыздар (мысалы, «Алдар көсе мен Шықбермес Шығайбай», «Қорқыт ата туралы аңыз», т.б.);
  
• 
  ертегілер: жануарлар туралы ертегілер, шыншыл ертегілер (мысалы, «Бес ешкі», «Үкі – қасиетті құс», «Ғажайып бақ»).
  
• 
  шешендік сөздер (мысалы, «Төле бидің төрелігі», «Қазыбек бидің шешендігі», «Сырым батыр мен Малайсары», т.б.);
  
• 
  айтыс үлгілері (мысалы, «Иесі мен сиырдың айтысы», «Шөже мен Орынбай», т.б.);
  

• 
  өлеңдер (отбасы, Отан, туған ел, туған жер, табиғат құбылысы, ел еңбегі, балалық шақ суреттелген шығармалар);
  
• 
  мысалдар, жазба әдебиеттегі ертегі үлгілері (жалқаулық пен еңбекқорлық, аярлық пен адалдық, зүлымдық пен мейірімділік, қастық пен достық сияқты қарама-қайшы мінез-құлықтар суреттелген шығармалар);
  
• 
  әңгімелер (отбасы береке-бірлігі, Отан тыныштығы, табиғат тамашалары, жан-жануар тіршілігі, ел адамдары-ның ерен еңбегі, елдің тарихы мен тарихи тұлғалары суреттелген көркем шығармалар);
  
• 
  мақала, очерк, естелік: (жаратылыс құпиялары, аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы ғылыми-танымдық шығармалар).
  

• 
  ауыз әдебиеті мен жазба әдебиеті үлгілерін ажырата алуды;
  

• 
  мәтіндегі негізгі ойдың басталуын, жалғасуын, аяқталуын;
  
• 
  мәтіннің атауын, мәтіннен кейінгі сұрақ – тапсырмаларды таба алуды;
  
• 
  көлемі 150-200 сөзден тұратын мәтін мазмұнын қысқаша әңгімелей алуды;
  
• 
  мәтіннің түрлерін (сипаттау, әңгімелеу, пайымдау) ажыратуды;
  
• 
  өлеңнің ұйқасқа құрылатынын біледі.
  
• 
  Мәтіннің негізгі ойын;
  
• 
  мәтіндегі оқиға желісін;
  
• 
  мәтіндегі ақын-жазушының көңіл-күйін түсінеді.
  
• 
  Мазмұндама мен шығарма жазуды (25-30 сөзден тұратын);
  
• 
  оқыған немесе көрген оқиғасы жөнінде ауызша әңгімелей алуды;
  
• 
  мәтін бойынша сұрақтарға жауап беруді;
  
• 
  2-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс
  

• 
  ауыз әдебиеті үлгілерінің жанрларын (аңыз, ертегі, мақал – мәтел, жаңылтпаш, айтыс, шешендік сөздер, батырлар жыры, айтыс өлеңдер т.б.) ажырата алуды;
  

• 
  шығарма авторларын, олардың көзқарасын;
  
• 
  авторы арқылы шығармаларын атауды;
  
• 
  көлемі 200-250 сөзден тұратын мәтінді толық және қысқаша әңгімелей алуды;
  
• 
  көркем шығарма жанрларын (әңгіме, өлең, қара сөз т.б.) ажырата алуды;
  
• 
  өлең жолдары мен шумағын;
  
• 
  шығарманың тақырыбы мен басты кейіпкерлерін атауды біледі.
  
• 
  Мысалдағы аллегорияны;
  
• 
  көркем шығарманы өмірмен байланыстыра білуді;
  
• 
  мәтінді тапсырмаға сәйкес теріп оқуды;
  
• 
  мәтіндегі белгілі мен белгісізді түсінеді.
  
• 
  Мазмұндама мен шығарма жазуды (30-35 сөзден тұратын);
  
• 
  ата – аналарына құттықтау, достарына хат жазуды;
  
• 
  жыл аяғына дейін 4-5 тақпақ, 4 - 5 өлең, 3 - 4 үзінді, 4 - 5 жұмбақ, 5 - 6 мақал-мәтелді жатқа білуді;
  
• 
  мәтінге жоспар құруды;
  
• 
  мәтін бойынша сұрақтар қоя алуды;
  
• 
  3-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс
  

• 
  халық ауыз әдебиеті басты жанрларының (ертегі, аңыз, жұмбақ, жаңылтпаш, мақал-мәтелдер, батырлар жыры, айтыс, шешендік сөздер) негізгі сипаттарын;
  

• 
  жанр түрлерін (шағын фольклорлық жанр, әңгіме, мысал, өлең, ғылыми - танымдық шығарма, очерк, мақала, сатира) ажырата алуды;
  
• 
  көлемі 300-350 сөзден тұратын мәтін мазмұнын қысқаша, толық және жоспар бойынша таңдап әңгімелей алуды;
  
• 
  өлеңдегі ақынның көңіл-күйін тани алуды;
  
• 
  мәтіннен теңеу, мінездеу, кейіптеу, әсірелеуді таба алуды;
  
• 
  мәтінге жоспар құруды;
  
• 
  шығармадағы оқиғаның ел басынан өткен тарихи оқиғамен байланысын табуды біледі.
  
• 
  шығарманың тақырыбы мен идеясын, оқиға желісін, басты кейіпкерлерін анықтауды;
  
• 
  шығармадағы оқиғаға өз көзқарасын білдіруді;
  
• 
  ғылыми-танымдық және публистикалық мәтіндерден өзіне қажетті мәліметті таба алуды және оны берілген үлгіге (кестеге, сызбаға т.б.) сай өңдеп, жүйелеуді;
  
• 
  мәтінді талқылау кезінде автор көзқарасын, сөзін дәлел ретінде келтіре алуды түсінеді.
  
• 
  портреті арқылы және шығармалардағы іс-әрекетіне сәйкес кейіпкерлерге мінездеме бере алуды;
  
• 
  көркем шығармада суреттелген оқиға, кейіпкерлер іс-әрекеті мен қарым-қатынасының нақты өмірмен байланысын көрсете алуды;
  

• 
  мәтіннен түсініксіз сөздерді тауып, мағынасын түсіндіруге қатысуды;
  
• 
  кітаппен және кітапханалық анықтама, библиографиялық әдебиеттер мен интернеттен өз бетінше деректер, ақпараттар жинай білуді;
  

• 
  мазмұндама мен шығарма жазуды (40-45 сөзден тұратын);
  
• 
  4-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 65-70 сөз оқуды, екінші жарты жылдықта – 70-80 сөз оқуды меңгереді.